Sjávarútvegurinn Þorsteinn Pálsson skrifar 9. desember 2008 16:56 Umræðan um Evrópusambandsaðildina getur enn þróast í tvær áttir. Hún getur dýpkað í breitt málefnalegt mat á heildarhagsmunum. Hitt getur líka gerst að hún einfaldist í farvegi yfirborðskenndra slagorða. Svarnir andstæðingar Evrópusambandsins fullyrða nú að spurningin sé bara ein: Á að gefa útlendingum fiskimiðin eða ekki? Veruleikinn er hins vegar flóknari.Hagsmunir sjávarútvegsins hljóta þó eðli máls samkvæmt að vera stærsta og slungnasta álitaefnið. Bankahrunið hefur gert Evrópusambandsaðild brýnni en áður. Endanlegt hrun krónunnar ræður þar mestu um. Á hinn bóginn er ljóst að aðildarsamningar verða að sumu leyti snúnari eftir hrunið en fyrir. Ástæðan er sú að vægi sjávarútvegsins í þjóðarbúskapnum vex á ný. Sú staðreynd kallar á mikla árvekni um þá hagsmuni.Hér er á margt að líta. Sjávarútvegurinn er algjörlega háður stöðu landsins í alþjóðasamfélaginu. Frjáls aðgangur að Evrópumarkaðnum skiptir þar mestu máli. Sjávarútvegurinn varð fyrstur atvinnugreina til að losa um fjötra krónunnar. Launakostnaður útgerðarinnar hefur lengst af verið óbeint tengdur erlendum viðskiptamyntum. Löngu áður en aðrar atvinnugreinar nutu frelsis í gjaldeyrismálum fékk sjávarútvegurinn að taka afurðalán í erlendri mynt.Fullyrða má að fjármálastöðugleiki ráði úrslitum um vöxt og viðgang sjávarútvegs á Íslandi. Nú er fullreynt að þær aðstæður verða ekki til með krónu. Hún er einfaldlega ekki samkeppnisfær. Sannfærandi rök hafa enn ekki verið færð fyrir því að tryggja megi varanlegan stöðugleika með einhliða upptöku annarrar myntar. Í þessu ljósi styrkir Evrópusambandsaðild verulega stöðu sjávarútvegsins.Þá kemur að hinni spurningunni: Felur aðild sjálfkrafa í sér afsal fiskveiðiauðlindarinnar? Við mat á því þarf bæði að vega og meta form og efni gildandi skipunar á þessu sviði. Reglan um svokallaðan hlutfallslegan stöðugleika tryggir að aðildarþjóðirnar halda öllum veiðiheimildum sem þær hafa haft. Með því að hér hafa engar aðrar þjóðir veitt um langan tíma á engin önnur þjóð tilkall til veiðiheimilda.Hitt er svo rétt að fræðilega má breyta slíkri skipan mála. Engin dæmi eru hins vegar um að gengið hafi verið gegn svo ríkum hagsmunum einnar aðildarþjóðar. Hér þarf vitaskuld aðgæslu við. Ekki verður þó séð að veruleg hætta sé á ferðum. Íslenskar rannsóknir verða áfram grundvöllur veiðiráðgjafar. Eftirlit verður óbreytt. Alþingi ákveður eftir sem áður hvers kyns fiskveiðistjórnun gildir.Samningar um veiðar úr deilistofnum utan lögsögu flytjast til Evrópusambandsins. Það er breyting. Stærstu hagsmunirnir á þessu sviði eru þegar samningsbundnir. Með aðild þarf Ísland hins vegar að gæta þessara hagsmuna sinna innan sambandsins. Engin sterk rök benda til að staða Íslands verði við það verri en verið hefur.Þessi atriði eru ekki einföld. Þau þarf að brjóta til mergjar. Best væri að sjávarútvegurinn sjálfur tæki þátt í að koma fram með gildar hugmyndir til varnar eigin hagsmunum. Því er ekki að heilsa nú. Kjósi sjávarútvegurinn að standa utan við djúpt og breitt hagsmunamat verður svo að vera. En það bætir ekki umræðuna og styrkir ekki stöðu hans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun
Umræðan um Evrópusambandsaðildina getur enn þróast í tvær áttir. Hún getur dýpkað í breitt málefnalegt mat á heildarhagsmunum. Hitt getur líka gerst að hún einfaldist í farvegi yfirborðskenndra slagorða. Svarnir andstæðingar Evrópusambandsins fullyrða nú að spurningin sé bara ein: Á að gefa útlendingum fiskimiðin eða ekki? Veruleikinn er hins vegar flóknari.Hagsmunir sjávarútvegsins hljóta þó eðli máls samkvæmt að vera stærsta og slungnasta álitaefnið. Bankahrunið hefur gert Evrópusambandsaðild brýnni en áður. Endanlegt hrun krónunnar ræður þar mestu um. Á hinn bóginn er ljóst að aðildarsamningar verða að sumu leyti snúnari eftir hrunið en fyrir. Ástæðan er sú að vægi sjávarútvegsins í þjóðarbúskapnum vex á ný. Sú staðreynd kallar á mikla árvekni um þá hagsmuni.Hér er á margt að líta. Sjávarútvegurinn er algjörlega háður stöðu landsins í alþjóðasamfélaginu. Frjáls aðgangur að Evrópumarkaðnum skiptir þar mestu máli. Sjávarútvegurinn varð fyrstur atvinnugreina til að losa um fjötra krónunnar. Launakostnaður útgerðarinnar hefur lengst af verið óbeint tengdur erlendum viðskiptamyntum. Löngu áður en aðrar atvinnugreinar nutu frelsis í gjaldeyrismálum fékk sjávarútvegurinn að taka afurðalán í erlendri mynt.Fullyrða má að fjármálastöðugleiki ráði úrslitum um vöxt og viðgang sjávarútvegs á Íslandi. Nú er fullreynt að þær aðstæður verða ekki til með krónu. Hún er einfaldlega ekki samkeppnisfær. Sannfærandi rök hafa enn ekki verið færð fyrir því að tryggja megi varanlegan stöðugleika með einhliða upptöku annarrar myntar. Í þessu ljósi styrkir Evrópusambandsaðild verulega stöðu sjávarútvegsins.Þá kemur að hinni spurningunni: Felur aðild sjálfkrafa í sér afsal fiskveiðiauðlindarinnar? Við mat á því þarf bæði að vega og meta form og efni gildandi skipunar á þessu sviði. Reglan um svokallaðan hlutfallslegan stöðugleika tryggir að aðildarþjóðirnar halda öllum veiðiheimildum sem þær hafa haft. Með því að hér hafa engar aðrar þjóðir veitt um langan tíma á engin önnur þjóð tilkall til veiðiheimilda.Hitt er svo rétt að fræðilega má breyta slíkri skipan mála. Engin dæmi eru hins vegar um að gengið hafi verið gegn svo ríkum hagsmunum einnar aðildarþjóðar. Hér þarf vitaskuld aðgæslu við. Ekki verður þó séð að veruleg hætta sé á ferðum. Íslenskar rannsóknir verða áfram grundvöllur veiðiráðgjafar. Eftirlit verður óbreytt. Alþingi ákveður eftir sem áður hvers kyns fiskveiðistjórnun gildir.Samningar um veiðar úr deilistofnum utan lögsögu flytjast til Evrópusambandsins. Það er breyting. Stærstu hagsmunirnir á þessu sviði eru þegar samningsbundnir. Með aðild þarf Ísland hins vegar að gæta þessara hagsmuna sinna innan sambandsins. Engin sterk rök benda til að staða Íslands verði við það verri en verið hefur.Þessi atriði eru ekki einföld. Þau þarf að brjóta til mergjar. Best væri að sjávarútvegurinn sjálfur tæki þátt í að koma fram með gildar hugmyndir til varnar eigin hagsmunum. Því er ekki að heilsa nú. Kjósi sjávarútvegurinn að standa utan við djúpt og breitt hagsmunamat verður svo að vera. En það bætir ekki umræðuna og styrkir ekki stöðu hans.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun